Μεσολόγγι: Λιμνοθάλασσα Ιστορίας και πολιτισμού

Επιμέλεια: Κώστας Αδαμόπουλος

adamopoulos@xrimaonline.gr

«Κάθε ελεύθερος άνθρωπος είναι δημότης Μεσολογγίου». Με αυτά τα λόγια στον τύμβο κατά την είσοδό του από την ανατολική Πύλη στην Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, πριν συναντήσει τον Κήπο των Ηρώων, υποδέχεται τον επισκέπτη η ηρωική πόλη.

Πρωτεύουσα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και του ομώνυμου δήμου, με 34.420 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011, το Μεσολόγγι είναι μια αναπάντεχα γοητευτική πόλη. Κτισμένη στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου, ανάμεσα στις εκβολές των ποταμών Ευήνου και Αχελώου, πλάι στη λιμνοθάλασσα που αποτελεί σημαντικό υγροβιότοπο, με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, ιχθυοπαραγωγικό κέντρο και κέντρο παραγωγής αλατιού, δεν είναι μόνο η πόλη με τη βαριά ιστορική κληρονομιά, αλλά μια σύγχρονη πόλη που κρατά όμως τις παραδόσεις της.

Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την ονομασία του Μεσολογγίου. Ο Κ. Παλαμάς το ονομάζει Μισολόγγι. Ο Σ. Τρικούπης - ιστορικός, λογοτέχνης, ρήτορας και πολιτικός (πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας στην κυβέρνηση Καποδίστρια), υποστηρίζει ότι προέρχεται από το "μέσου-λόγγος", ενώ η επικρατέστερη εκδοχή είναι του δικηγόρου Τηλέμαχου Κωστάκη, που υποστηρίζει ότι προέρχεται από το ιταλικό "mezzo-laghi" που σημαίνει αυτό που είναι ανάμεσα σε λίμνες. Και πράγματι το Μεσολόγγι ήταν χτισμένο πάνω σε τρεις νησίδες όπου η επικοινωνία μεταξύ τους γινόταν με πλοιάρια και μονόξυλα και γι' αυτό άλλωστε το 1650 το ονόμαζαν μικρή Βενετία.

Κέντρο της πόλης είναι η πλατεία Μάρκου Μπότσαρη με το παλιό δημαρχείο, το οποίο φιλοξενεί το Μουσείο Ιστορίας και Τέχνης. Το Μουσείο περιλαμβάνει προσωπογραφίες οπλαρχηγών και φιλελλήνων, νομίσματα, μετάλλια και όπλα, αυθεντικές γκραβούρες του 1837, έργα του Άγγλου Friedel, τις προτομές των πέντε μεσολογγιτών πρωθυπουργών (Σπυρίδων Τρικούπης, Ζηνόβιος-Ζαφείριος Βάλβης, Δημήτριος Βάλβης, Επαμεινώνδας Δεληγιώργης και Χαρίλαος Τρικούπης), αυθεντικούς πίνακες και αντίγραφα έργων μεγάλων ζωγράφων, Ελλήνων και ξένων, με θέμα το ηρωικό Μεσολόγγι. Άλλωστε δεν ήταν λίγοι οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο που δημιούργησαν, επηρεασμένοι από τη θυσία του Μεσολογγίου.

Εκτός από την ιστορία του Μεσολογγίου και τα σπαρμένα μνημεία, την παράσταση «κλέβει» η λιμνοθάλασσα, η οποία χωρίζεται σε τρία μέρη, τις λιμνοθάλασσες της Κλείσοβας, του Μεσολογγίου και του Αιτωλικού. Η θαλάσσια έκταση μαζί με τις μη καλλιεργήσιμες παραλίες που την περιβάλλουν αποτελεί ένα σημαντικό υγρότοπο. Στα νερά της λιμνοθάλασσας κρύβονται η Κλείσοβα, το Βασιλάδι, ο Αη-Σώστης, ο Σχοινιάς, ο Προκοπάνιστος, η Θολή, ο Παλαιοπόταμος, ο Ντολμάς και ο Πόρος, νησάκια ακατοίκητα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων. Σ' όλα αυτά τα νησάκια λειτουργούν ιχθυοτροφεία που παράγουν τα περίφημα μεσολογγίτικα ψάρια.

Η έκταση της λιμνοθάλασσας φτάνει τα 131 τετραγωνικά χλμ. Η παραγωγή της φτάνει τα 800.000 κιλά ψάρια, 100.000 κιλά χέλια και 1.500 κιλά αυγοτάραχα. Στη λιμνοθάλασσα, χαρακτηριστικά είναι και τα παραδοσιακά σπίτια των ψαράδων που είναι χτισμένα μέσα στο νερό, οι λεγόμενες "πελάδες".

Αξιοθέατα

Ο Κήπος των Ηρώων

Ο Κήπος των Ηρώων έγινε με πρωτοβουλία του Ιωάννη Καποδίστρια στις 14 Μαΐου 1829. Ένα χρόνο μετά με εντολή του Όθωνα σε ειδική τελετή είχαν τοποθετηθεί τα οστά των Ηρώων σε τύμβο στο συγκρότημα του Κήπου και είχε δοθεί εντολή για δημιουργία του τείχους στα ίχνη του "φράχτη".

Ο ανεμόμυλος

Ανεγέρθηκε το 1962 από το Σωματείο "Αιτωλική Εταιρεία" στην ίδια θέση όπου βρισκόταν και ο ανεμόμυλος κατά την επανασταστική περίοδο και σε μικρογραφία, για να θυμίζει τη μεγάλη θυσία του ιεράρχη Ιωσήφ Ρωγών. Κατά τους χρόνους της Επανάστασης, ο ανεμόμυλος ήταν χτισμένος σε μια νησίδα μεσημβρινά του Μεσολογγίου και σε απόσταση 150 μέτρων από την πόλη. Όταν εγκαταλείφθηκε ο Προκοπάνιστος και ο εχθρικός στόλος μπήκε στη λιμνοθάλασσα, οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να τον οχυρώσουν μ' ένα κανονιοστάσιο για να προστατεύει την πόλη από τη νότια πλευρά. Το κανονιοστάσιο του ανεμόμυλου λειτουργούσε μέχρι την τελευταία στιγμή της Εξόδου, οπότε κατέφυγε σ' αυτόν ο επίσκοπος Ιωσήφ και γράφτηκε ο τραγικός επίλογός της.

Μονή Αγίου Συμεών

Στη πλαγιά του Ζυγού, 8 χλμ. από το Μεσολόγγι, βρίσκεται το Μοναστήρι του Άη-Συμιού που χτίστηκε κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, το 1740 και ήταν το καταφύγιο των κλεφτών του Αρακύνθου. Όταν έγινε η Έξοδος της φρουράς του Μεσολογγίου, το Μοναστήρι τ' Άη-Συμιού είχε οριστεί σαν τόπος συγκέντρωσης μαχητών για να βοηθήσουν τους "Εξοδίτες".

Αγία Παρασκευή

Το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται έξω από τον Κήπο των Ηρώων. Εδώ συνήλθαν οι οπλαρχηγοί του Μεσολογγίου και αποφάσισαν την Έξοδο.