Εcovariety: Διαδραστικός χάρτης 744 διασωθέντων τοπικών, παραδοσιακών ποικιλιών οπωροφόρων δέντρων

Λίγα κλικ μακριά, στην ιστοσελίδα του ecovariety.gr, βρίσκεται ο διαδραστικός χάρτης με τις 744 τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων που συγκέντρωσαν και διέσωσαν από την εξαφάνιση τα μέλη μιας ερευνητικής ομάδας, βάζοντας παράλληλα το δικό τους λιθαράκι στην αντιμετώπιση των προβλημάτων εγκατάλειψης της αγροτικής παραγωγής και της απερήμωσης των ορεινών κοινοτήτων που επιτείνονται λόγω και της κλιματικής αλλαγής.

Αυτό επισήμανε ο αναπληρωτής καθηγητής του τμήματος Γεωπονίας στο πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Γιώργος Πατακιούτας, σε εσπερίδα, στη διάρκεια της οποίας παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα του Ecovariety.

Μάλιστα, ο βιολόγος, Δρ Νίκος Νικήσιανης, από την εταιρεία «Συστάδα», πρόσθεσε ότι «είναι η πρώτη φορά που στην Ελλάδα υπάρχει μια τέτοια βάση δεδομένων, προσβάσιμη στον καθένα».

Στον διαδραστικό χάρτη, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να βρει τις τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων που έχουν συγκεντρωθεί κατά την επιτόπια έρευνα στο πλαίσιο του έργου και να μάθει για την ιστορία τους, που σε κάποιες περιπτώσεις χρονολογείται πάνω από έναν αιώνα.

Η έρευνα έγινε σε οκτώ ορεινές και ημιορεινές περιοχές της χώρας: Οροσειρά Ροδόπης, Ορεινό Τόξο Αλμωπίας, Πιέρια Όρη, Βίτσι - Πρέσπες, Γράμμος, Β. Πίνδος, Τζουμέρκα και Θεσπρωτικά Όρη, ενώ στον διαδραστικό χάρτη έχουν προστεθεί και ποικιλίες που εμφανίζονται σε επιστημονικές δημοσιεύσεις ή αποτελέσματα άλλων ερευνητικών έργων.

«Πήγαμε από σπίτι σε σπίτι, από αυλή σε αυλή, ακόμη και σε καφενεία, προκειμένου να ανακαλύψουμε οπωρώνες που ήταν εγκαταλελειμμένοι σε οικισμούς, αλλά και απομονωμένα αιωνόβια δέντρα σε παλιά χωράφια, αυλές και δρόμους, με σπάνιες ποικιλίες», επισήμανε ο κ. Νικήσιανης. «Εντοπίσαμε τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων, όπως αχλαδιές, κερασιές, βυσσινιές, δαμασκηνιές, μηλιές, κυδωνιές, ροδιές, συκιές και αναβιώσαμε 40 απ' αυτές τις ποικιλίες σε φυτώρια με 5000 δενδρύλλια».

Μήλα «Καρλάτ» από τα χωριά της Αριδαίας, αχλάδια «Ματρούνα» από τα Πομακοχώρια της Ροδόπης, μήλα Ζίμτσκα από τη Μύκη, κυδωνόμηλα και «Μολυβάδες» από τη Βούρμπιανη του Γράμμου, «Αρβανίτικα» μήλα από το Ελατοχώρι, «τούρκικες» μηλιές από την Καλύβα της Ξάνθης, «Ζούπαβα» από τη Λάγκα, δαμάσκηνα «Μπέλα Σλίβα» από τις Θέρμες, μήλα «Μπλακνταβίτσα» από την κοιλάδα του Λαδοποτάμου είναι μερικά παραδείγματα από τις εκατοντάδες τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων που καταγράφηκαν στα βουνά της Βόρειας Ελλάδας και της Ηπείρου από την ομάδα έργου του «Ecovariety».

Για τους ερευνητές, όπως επισημάνθηκε στη διάρκεια της αποψινής εσπερίδας, η αξιοποίηση τοπικών, παραδοσιακών και αυτοφυών ποικιλιών, κυρίως για προϊόντα υψηλής διατροφικής και εμπορικής αξίας, αποτελεί μία αξιόλογη απάντηση στις εντοπισμένες αδυναμίες της ελληνικής αγροτικής παραγωγής, όπως ο ορεινός και ημιορεινός χαρακτήρας μεγάλου ποσοστού των διαθέσιμων εκτάσεων, του μικρού μεγέθους των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και του χαμηλού ποσοστού της αρδεύσιμης γης.

Υπογραμμίζεται ότι παράλληλα με τις τοπικές ποικιλίες, το έργο της ομάδας του ecovariety, στράφηκε και στα αυτοφυή, καρποφόρα είδη, όπως η αγριοτριανταφυλλιά (Rosa canina), η κρανιά (Cornus mas), το σμέουρο (Rubus ideaus), το μύρτιλο (Vaccinium myrtillus), η κουφοξυλιά (Sambucus nigra) η τσαπουρνιά (Prunus spinosa), το ρούδι (Rhus coriaria) και το αμελαγχές (Amelanchier ovalis).

Δασικοί καρποί, όπως αυτοί των παραπάνω ειδών, έχουν μεγάλη θρεπτική, γευστική ή φαρμακευτική αξία, τόσο που θα άξιζε να χαρακτηριστούν ως υπερτροφές, σύμφωνα με την διευθύντρια Ερευνών Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ελένη Μαλούπα, επιστημονικά υπεύθυνη του ecovariety. «Η γενετική παραλλακτικότητα που υπάρχει στις τοπικές ποικιλίες αποτελεί ένα πολύτιμο πόρο για τη βελτίωση των καλλιεργούμενων φυτών, ενώ τα ίδια τα είδη αυτά μπορούν να προσφέρουν ευκαιρίες για νέες δυναμικές καλλιέργειες», πρόσθεσε.

Την εσπερίδα διοργάνωσαν οι συμμετέχοντες στο έργο, δηλαδή το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων -ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η εταιρία περιβαλλοντικών μελετών «Συστάδα Ο.Ε.», τα φυτώρια Agriherb και Ε. Βίτσιος, και η εταιρία πληροφορικής Verus+ Ο.Ε.

Το έργο, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της δράσης «Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ» και συγχρηματοδοτήθηκε με το ποσό των 561.129,03 ευρώ, από την ΕΕ και εθνικούς πόρους, μέσω του επιχειρησιακού προγράμματος ανταγωνιστικότητα, επιχειρηματικότητα και καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ). Το ecovariety είναι τριετούς διάρκειας και λήγει, μετά από παράταση λόγω κορονοϊού, τον Απρίλιο του 2022.