Πεβερέτος: Καταστροφικό ντόμινο για τους κτηνοτρόφους

της Νατάσας Αδαμοπούλου

Υψηλό κόστος παραγωγής, καρτέλ και καταχρηστικοί εμπορικοί όροι από μεγάλες αλυσίδες διανομής του γάλακτος παραμένουν κεντρικά προβλήματα για τους κτηνοτρόφους, που επιπρόσθετα βρίσκονται αντιμέτωποι με τις τράπεζες, τις κατασχέσεις και τους φόρους. «Χρειαζόμαστε ένα εθνικό σχέδιο ανάπτυξης της κτηνοτροφίας μας, εστιάζοντας στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουμε ως χώρα» σημειώνει ο πρόεδρος του ΣΕΚ, καταγγέλλοντας ότι απουσιάζει διαχρονικά η συγκροτημένη και με όραμα αγροτική πολιτική, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί ολόκληρος ο κλάδος σε αδιέξοδο. Ο κ. Πεβερέτος ξεδιπλώνει τις προτάσεις του Συνδέσμου για την βιωσιμότητα του κλάδου, με κύρια χαρακτηριστικά την ποιότητα και την εξωστρέφεια.

Κύριε πρόεδρε, θα ξεκινήσουμε από το νέο χάρτη στην αγορά γάλακτος που διαμορφώνουν οι εξελίξεις στις γαλακτοβιομηχανίες.Τα τελευταία γεγονότα με την ΑΓΝΟ, αλλά και τα σενάρια που θέλουν και άλλες μικρές ή και μεγαλύτερες βιομηχανίες του κλάδου να σκέφτονται το άρθρο 99, πώς μεταφράζονται για τους κτηνοτρόφους; Τι πιστεύετε πως συνέβη και άρχισε να αποδομείται η εγχώρια αγορά γάλακτος;

Ο κλάδος της αγελαδοτροφίας στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από μικρό όγκο παραγωγής. Η Ελλάδα παράγει μόλις το 0,45 % της συνολικής παραγωγής της ΕΕ και έχει χαμηλό βαθμό αυτάρκειας σε αγελαδινό γάλα, με το 60% τουλάχιστον των αναγκών μας σε αγελαδινό γάλα να εισάγεται. Η κατάσταση επιδεινώνεται συνεχώς, καθώς καταγράφεται συνεχής μείωση της παραγωγής αγελαδινού γάλακτος. Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, η παραγωγή, από 717.000 τόνους το 2007, διαμορφώθηκε σε 632.000 τόνους το 2012, δηλαδή μιλάμε για μείωση σε ποσοστό 13% περίπου.

Παράλληλα, η απόσταση της εγχώριας παραγωγής αγελαδινού γάλακτος από την εθνική ποσόστωση (861.000 τόνοι την περίοδο 2011/2012) υπερέβη το επίπεδο των 200.000 τόνων. Για πρώτη φορά επίσης καταγράφεται μείωση στην παραγωγή και του αιγοπρόβειου γάλακτος, κατά 100.000 τόνους τα δύο τελευταία χρόνια. Επίσης, καταγράφεται μείωση (πάνω από 10.000) των εκμεταλλεύσεων στους δύο αυτούς κλάδους. Οι εξελίξεις αυτές οφείλονται κυρίως στους εξής παράγοντες: Πρώτον, στο υψηλό κόστος παραγωγής, το οποίο επιδεινώνεται συνεχώς λόγω του ότι οι εκμεταλλεύσεις εξαρτώνται από ζωοτροφές με υψηλό κόστος αγοράς, το οποίο αυξήθηκε πάνω από 50% τα τελευταία χρόνια, του υψηλού κόστους χρηματοδότησης, των τιμών ενέργειας, φαρμάκων κ.ά., δημιουργώντας έτσι άνισο ανταγωνισμό. Δεύτερον, στην έλλειψη βοσκότοπων και των απαραίτητων καλλιεργήσιμων εκτάσεων για την παραγωγή χονδροειδών ζωοτροφών, απαραίτητων για την οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων. Τρίτον, στην τακτική των μεγάλων σουπερμάρκετ-αλυσίδων, που, καθώς αποτελούν τα βασικά κανάλια διανομής των γαλακτοκομικών προϊόντων, λόγω της μεγάλης διαπραγματευτικής ικανότητας που διαθέτουν, επιβάλλουν καταχρηστικούς όρους αγοράς και κερδοσκοπούν ασύστολα σε βάρος των Ελλήνων παραγωγών και μεταποιητών. Τέταρτον, στην έλλειψη πολιτικής από τη χώρας μας για το συγκεκριμένο κλάδο.

Έτσι, το 2012 και το 2013 σημαδεύτηκαν από το «ξεπούλημα» της συνεταιριστικής γαλακτοβιομηχανίας Δωδώνη, μιας επιτυχημένης συνεταιριστικής επιχείρησης με κέρδη και σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της πολιτικής για το γάλα σε πανελλαδικό επίπεδο, τη μεγαλύτερη παραγωγό φέτας και κορυφαία εξαγωγέα τυροκομικών προϊόντων της χώρας, στυλοβάτη όχι μόνο της κτηνοτροφίας της Ηπείρου αλλά γενικότερα της χώρας. Και, φυσικά, από την υπαγωγή της γαλακτοβιομηχανίας ΑΓΝΟ, η οποία ανήκει στον όμιλο Κολιός, στο άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα, με 112 Βορειοελλαδίτες κτηνοτρόφους να βρίσκονται στον αέρα, με απλήρωτο το γάλα τους που παρέδωσαν στην εταιρεία. Με τη στάση πληρωμών από την ΑΓΝΟ, δημιουργήθηκε ένα καταστροφικό ντόμινο, κατέρρευσε η τοπική οικονομία, γιατί έμειναν απλήρωτοι όχι μόνο οι αγελαδοτρόφοι, αλλά και οι γεωργοί (καλλιεργητές ζωοτροφών) της περιοχής, αφού έσπασε η αλυσίδα πληρωμών. Οι εξελίξεις αυτές. όπως είναι φυσικό σε μια εποχή κρίσιμη για τη χώρα μας, που το εισόδημα των κτηνοτρόφων καταρρέει, «στήνουν με την πλάτη στον τοίχο» τους κτηνοτρόφους και υποσκάπτουν τα θεμέλια της παραγωγικής ανάπτυξης και ανασυγκρότησης της χώρας.

Πώς βλέπετε να διαμορφώνεται η συγκεκριμένη αγορά τα επόμενα χρόνια; Ποιοι θα επικρατήσουν και με ποιους όρους;

Η κατάσταση μπορεί να αλλάξει υπέρ των παραγωγών, και της χώρας φυσικά, ώστε και αυτάρκεια να εξασφαλίσουμε και το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο να περιορίσουμε σημαντικά. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι να υπάρξει μια νέα στρατηγική, ένας νέος ολοκληρωμένος σχεδιασμός για την έξοδο από την κρίση και την ανάπτυξη του κλάδου. Θα πρέπει να δοθεί  έμφαση στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων και στη δημιουργία οικονομιών κλίμακας, ώστε να περιορίσουμε το υψηλό κόστος παραγωγής και να γίνουμε ανταγωνιστικοί. Οι βασικές αρχές της καλής επιχειρηματικότητας που ακούνε στο όνομα «οικονομία κλίμακας» και «προστιθέμενη αξία» πρέπει να γίνουν οδηγός στις αποφάσεις και στο σχεδιασμό των κτηνοτροφικών επιχειρήσεων. Οφείλουμε, επίσης, να επενδύσουμε στην ελληνική ποιότητα και να προσφέρουμε στο ντόπιο και στο διεθνή καταναλωτή επώνυμα προϊόντα. Έτσι, θα αποκτήσουν προστιθέμενη αξία, απαραίτητη σε μια εποχή δύσκολη οικονομικά και εξαιρετικά ανταγωνιστική. Σε ένα διεθνές οικονομικό περιβάλλον που οι καταναλωτές αποδίδουν πλέον μεγάλη σημασία στην ποιότητα και στην πιστοποίηση, μπορούμε να βγούμε δυναμικά με προϊόντα ΠΟΠ – ΠΓΕ, βιολογικά κ.ά.

Οι υψηλές τιμές των ζωοτροφών είναι το σημαντικότερο πρόβλημα για τη συντήρηση των μονάδων. Ο μηχανισμός de minimis του υπουργείου, με προίκα 30 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση σίτισης των ζώων, θεωρείτε ότι λύνει το πρόβλημα έως ότου έχουμε απόδοση της καλλιέργειας ζωοτροφών;

Ο μηχανισμός de minimis ήταν μια πρόταση του συνδέσμου  προς το ΥΠΑΑΤ για την υποστήριξη της κτηνοτροφίας σε αυτήν τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, δεδομένης της έλλειψης ρευστότητας και της αδυναμίας των κτηνοτρόφων να προμηθευτούν τις απαραίτητες ζωοτροφές. Βέβαια, αυτό που ο ΣΕΚ ζητούσε ήταν να δοθούν 75 εκατομμύρια σε τρία χρόνια, ενώ το υπουργείο προς το παρόν δίνει 25 εκατομμύρια μόνο για ένα έτος. Η ενίσχυση αυτή, η οποία είναι μια κατάκτηση του αγώνα των κτηνοτρόφων, δίνεται σε όλους τους κλάδους της κτηνοτροφίας, όπως το διεκδικήσαμε. Ειδικά σε κτηνοτρόφους ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, θα δοθούν επιπλέον των ποσών ήσσονος σημασίας (de minimis) και 5 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του άρθρου 68.

Βέβαια, οι ενισχύσεις αυτές, σε καμία περίπτωση δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, δεν αρκούν για να γιατρέψουν τις πληγές της κτηνοτροφίας, δηλαδή το διπλασιασμό των τιμών των ζωοτροφών, τη μείωση του ποσοστού επιστροφής ΦΠΑ από 11% σε 6%, τη μείωση επιστροφής πετρελαίου, την αύξηση εισφορών στον ΟΓΑ, την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη, την υπερφορολόγηση για τα έσοδα του 2013 κ.ά.

Πρόσφατα εγκρίθηκαν τα πρώτα Σχεδία Βελτίωσης που αφορούν την κτηνοτροφία. Αντέχουν οι κτηνοτρόφοι να περιμένουν τις εκταμιεύσεις;

Θα πρέπει να σας επισημάνω κάτι το οποίο προκύπτει από τη μέχρι τώρα εμπειρία μας και έχει να κάνει με την πληρωμή των δικαιούχων αγροτών, αφού καθυστερήσεις πληρωμών για δύο με τρία έτη είναι συνηθισμένες. Οι καθυστερήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την καταχρέωση των αγροτών-κτηνοτρόφων και τη μετατροπή της επένδυσής τους σε θνησιγενή. Άλλωστε, σ’ αυτό το διάστημα αυξάνεται και το κόστος της επένδυσης λόγω αύξησης των υλικών κατασκευής, των μηχανημάτων κλ.π. Επίσης, είναι σημαντικό να τονίσω ότι, σε μια περίοδο έντονης έλλειψης ρευστότητας, είναι παντελώς αδύνατο οι κτηνοτρόφοι επενδυτές να διαθέσουν τα ίδια κεφάλαια που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της επένδυσης.

Εμείς έχουμε προτείνει τη δημιουργία τράπεζας ειδικού σκοπού (Νέα Αγροτική Τράπεζα) για τη χρηματοδότηση των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων με χαμηλό επιτόκιο, όπως έχουν οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη. Η κυβέρνηση αναζητά επενδυτές από το εξωτερικό για να σωθεί η χώρα και δεν προστατεύει τις υπάρχουσες επενδύσεις. Τεράστια κεφάλαια επενδύθηκαν και επενδύονται από τους κτηνοτρόφους, αλλά και τους μεταποιητές, και απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους. Πρώτο μέλημα της κυβέρνησης πρέπει να είναι η προστασία των επενδύσεων που υπάρχουν. Παράλληλα, μπορούμε να διεκδικήσουμε και ξένες επενδύσεις, οι οποίες όμως δεν θα γίνουν εις βάρος των εργαζομένων και του περιβάλλοντος.

Τελικά στο φορολογικό των αγροτών απλώς κερδίσατε χρόνο. Πολλοί όμως πιστεύουν ότι πλέον κανείς δεν πρέπει να αποτελεί «ειδική κατηγορία».

Η δέσμη μέτρων που προτάθηκε σε βάρος των αγροτών θα επιδράσει αρνητικά όχι μόνο σε περαιτέρω μείωση της αγροτικής παραγωγής, αλλά και στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα στο σύνολό του, θέτοντας σε κρίση τη διατροφική επάρκεια της χώρας. Έφτασαν στο σημείο να προτείνουν επιβολή φόρου στα καλλιεργούμενα αγροτεμάχια και στους βοσκότοπους, στους πλέον κρίσιμους συντελεστές αγροτικής παραγωγής, στο μοναδικό εργαλείο παραγωγής των αγροτών και των κτηνοτρόφων, γιατί, φαίνεται, τα θεωρούν είδος πολυτελείας. Δεν είναι δυνατόν ο συντελεστής φορολόγησης των κτηνοτρόφων που είναι σήμερα 5%-8% να πάει στο 13%, δηλαδή να διπλασιαστεί, όπως προβλέπει η κυβέρνηση. Εμείς ζητάμε να μείνει στο 5%.

Ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας ζητάει από την κυβέρνηση να εγκαταλείψει κάθε επιχειρούμενο σχέδιο που θα πλήξει καίρια τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις, να μπορέσουν να συνεχίσουν οι κτηνοτρόφοι να παράγουν και να αποφευχθούν  οι  μεγάλες εισαγωγές, οι οποίες επιβαρύνουν το ισοζύγιο πληρωμών της χώρας μας.

Υπάρχει κάποια εξέλιξη με τα «κόκκινα» κτηνοτροφικά δάνεια, και ειδικά τις οφειλές από δάνεια τα οποία με την εγκύκλιο 100/2001 της ΑΤΕ ρυθμίστηκαν με την εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου;

Δυστυχώς όχι. Όπως επανειλημμένα έχουμε προειδοποιήσει ως Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας, τα τελευταία 3 χρόνια ο κλάδος της κτηνοτροφίας όχι απλά διέρχεται κρίση, αλλά βρίσκεται σε κατάρρευση. Μια από τις κύριες αιτίες της  τραγικής αυτής κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει οι κτηνοτρόφοι είναι και η υπερχρέωσή τους από οφειλές σε τράπεζες. Έτσι, σήμερα αυτό που μπορεί και πρέπει να γίνει για να σωθεί η κτηνοτροφία και να αποτελέσει την ατμομηχανή για την έξοδο από την κρίση είναι η υλοποίηση της πρότασης του ΣΕΚγια τα κτηνοτροφικά χρέη.

Με την πρότασή μας ζητάμε την άμεση ανάκληση των χρεών των κτηνοτρόφων που έχουν σταλεί για είσπραξη στο δημόσιο ταμείο, το «κούρεμα» του 50% του κεφαλαίου και τη διαγραφή του συνόλου των τόκων, την αποπληρωμή του υπολοίπου 50% σε 15 χρόνια με χαμηλό επιτόκιο και πληρωμή μόνο των τόκων τα 3 πρώτα χρόνια. Επίσης, τη δημιουργία τράπεζας ειδικού σκοπού για τη χρηματοδότηση των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων με χαμηλό επιτόκιο, όπως έχουν οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη.

Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο κλάδος, εκτιμάται ότι υπάρχει από την πολιτεία συγκεκριμένο σχέδιο για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας ή σε λίγα χρόνια θα χαρακτηρίζουμε τον κλάδο, για ακόμη μία φορά, ως τον «πιο αδύναμο κρίκο»;

Η ελληνική πολιτεία δυστυχώς δεν είχε και δεν άσκησε ποτέ μια αγροτική πολιτική σχεδιασμένη με βάση τις ανάγκες και τις δυνατότητες της χώρας μας. Οι όποιες παρεμβάσεις γίνονται αποσπασματικά, χωρίς όραμα και προοπτική, και γι’ αυτό οδηγηθήκαμε σε αυτό το αδιέξοδο. Ο κλάδος της κτηνοτροφίας παραμένει ο μεγάλος ασθενής του γεωργικού μας τομέα. Οι εισαγωγές κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων πλησιάζουν αθροιστικά στο ύψος των 2 δισ. ευρώ περίπου, καλύπτοντας σταθερά το 30% των εισαγωγών του αγροτικού τομέα, αποτελώντας τη βασική αιτία δημιουργίας ελλείμματος στο εμπορικό αγροτικό ισοζύγιο. Χρειαζόμαστε ένα εθνικό σχέδιο ανάπτυξης της κτηνοτροφία μας, εστιάζοντας στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουμε ως χώρα.

Να υπενθυμίσουμε ότι σήμερα με την κτηνοτροφία ασχολούνται πάνω από 140.000 οικογένειες κτηνοτρόφων, που πρακτικά σημαίνει ότι οι απασχολούμενοι υπερβαίνουν τα 300.000 άτομα. Επιπλέον, πολύ μεγάλο βάρος της φυτικής παραγωγής εξαρτάται από την ύπαρξη και τη λειτουργία των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων. Εμείς έχουμε προτείνει ως ΣΕΚ ένα πλαίσιο πολιτικής που θα μπορούσε να βοηθήσει την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας, με κυριότερα σημεία:

- Την καταγραφή, την ψηφιοποίηση, την εκτίμηση της βοσκοϊκανότητας των μόνιμων βοσκότοπων και την απόδοση αυτών στους πραγματικούς κτηνοτρόφους με μακροχρόνια μίσθωση και συμβολικό τίμημα. Έτσι, θα πετύχουμε τη μέγιστη απορρόφηση πόρων ενόψει της ΚΑΠ 2014-2020, την ευζωία των ζώων, την παραγωγή ποιοτικότερων και ανταγωνιστικότερων προϊόντων, την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων, την επάρκεια ζωοτροφών μεγάλης  διατροφικής αξίας κ.ά.

-Τη στήριξη της καλλιέργειας πρωτεϊνούχων κτηνοτροφικών φυτών για την παραγωγή ζωοτροφών (κουκιά, ρεβίθια κ.ά.), με παροχή ισχυρών κινήτρων, ανάλογων με αυτών της στήριξης του βαμβακιού.

 -Τη στήριξη της γενετικής βελτίωσης, την αξιοποίηση των ζωικών γενετικών πόρων της χώρας, τη δημιουργία τράπεζας γενετικού υλικού ζώων.

-Την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων με επιστημονική στήριξη σε όλο τα φάσμα της κτηνοτροφικής παραγωγής.

-Αυστηρότατους ελέγχους στην αγορά και χτύπημα των ελληνοποιήσεων στο κρέας, στο γάλα, στα τυριά, και ιδιαίτερα στη Φέτα.

-Την οργάνωση των κτηνοτρόφων κάτω από την ομπρέλα διαφόρων μορφών συνεργατισμού, με κυριότερη αυτή των συνεταιρισμών για έλεγχο του κόστους παραγωγής και είσπραξη μέρους από την αύξηση της προστιθεμένης και της  εμπορικής αξίας των προϊόντων.

-Την απάλειψη της γραφειοκρατίας που ταλανίζει τους αγρότες (αδειοδοτήσεις στάβλων, μητρώο εκμεταλλεύσεων κ.ά.).

-Την οργάνωση ενός δικτύου επαγγελματιών κτηνοτρόφων μελών του ΣΕΚ για παροχή πληροφόρησης, ενημέρωσης, ανταλλαγής εμπειριών, τεχνογνωσίας, εκπαίδευση κ.ά.

Η κρίση έχει προωθήσει και εξακολουθεί να ωθεί πολλούς, και μάλιστα νέους ανθρώπους, προς τον πρωτογενή τομέα. Υπάρχει πραγματικά μέλλον για όλους;

Μέλλον υπάρχει στον πρωτογενή τομέα εφόσον υπάρξει από την πολιτεία συγκεκριμένο σχέδιο για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας και, το κυριότερο, πρόβλεψη για οικονομική ενίσχυση και στήριξη των νεοεισερχόμενων.

Έχει πράγματι διαπιστωθεί τάση επιστροφής στην ύπαιθρο όχι μόνο νέων αγροτών, αλλά και άλλων ατόμων, εξαιτίας της κατάρρευσης τομέων της οικονομίας, όπως των οικοδομών. Κρίνεται αναγκαία η ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας με τη δημιουργία ενός δικτύου δομών σε κάθε αγροτική περιφέρεια, για την παροχή πληροφόρησης και ενημέρωσης σε ορισμένα κρίσιμα θέματα, όπως στην οργάνωση και στη διοίκηση της εκμετάλλευσης, στην εκτίμηση του κόστους παραγωγής, στην υγιεινή και στην ασφάλεια των τροφίμων, στην πιστοποίηση, στην κατανόηση των μηχανισμών λειτουργίας της αγοράς κ.ά.