Συνεργασία ελλήνων επιστημόνων με τη Barilla

Ένα πρόγραμμα, που σκοπό έχει να καλύψει τους στόχους της μεγάλης ιταλικής εταιρείας ζυμαρικών "Barilla" στην Ελλάδα ανέπτυξε- σε συνεργασία μαζί της -ομάδα Ελλήνων επιστημόνων.

Η ερευνητική ομάδα αποτελείται από προσωπικό από τα Εργαστήρια Γεωργικής Μηχανολογίας, Εντομολογίας, Φυτοπαθολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Γενετικής Βελτίωσης και Γεωργίας του ΑΠΘ και Εδαφολογίας του ΤΕΙ Λάρισας.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Θεοφάνης Γέμτος, η "Barilla" στην Ελλάδα ενδιαφέρεται από τη μια πλευρά να προωθήσει πρακτικές που να βελτιώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής σκληρού σίτου και κυρίως τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα (κάτι που θα συνέβαλε στο πρασίνισμα όλης της επιχείρησης) και από την άλλη να βελτιώσει τις καλλιεργητικές πρακτικές για να επιτύχει παραγωγή υψηλής ποιότητας πρώτης ύλης (υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες) έτσι ώστε να παράγει υψηλής ποιότητας ζυμαρικά που είναι ο στόχος της.

Μεταξύ των στόχων του προγράμματος της ιταλικής εταιρείας, είναι η ανάπτυξη συνεργασίας με Έλληνες παραγωγούς για την εφαρμογή δέκα κανόνων ορθής παραγωγής του σιταριού. Αυτοί είναι: Η επιλογή και σύσταση του κατάλληλου γενετικού υλικού (ποικιλίας) για κάθε περιοχή και αγρότη και η παρότρυνση των γεωργών για εφαρμογή αμειψισπορών. Η επιλογή του κατάλληλου χρόνου σποράς, η προώθηση της χρήσης πιστοποιημένου σπόρου και η χρήση ορθής ποσότητας σπόρου με βάση την ποικιλία (αδέλφωμα) το βάρος 1000 σπόρων και μια σειρά εξωτερικών παραγόντων που επηρεάζουν το φύτρωμα, είναι ακόμα από τους στόχους του προγράμματος, οι οποίοι σε αριθμό ανέρχονται στους δέκα. Για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος, τονίζει ο κ. Γέμτος, θα πρέπει να βρεθούν αγρότες που επιθυμούν να συνεργαστούν και να αποκτήσουν τεχνογνωσία στις πιο πάνω τεχνικές.

Η βασική ιδέα ήταν να χωριστούν τα χωράφια σε δύο μέρη. Στο ένα, ο παραγωγός θα εφαρμόζει τις πρακτικές που συνηθίζει και στο άλλο θα εφαρμόζονται πρακτικές σύμφωνα με τις οδηγίες της ερευνητικής ομάδας. Στο τέλος, τα δύο τμήματα συγκομίζονται και ζυγίζονται ξεχωριστά και αναλύονται τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος. Με τον παραπάνω τρόπο, ο παραγωγός μπορεί να έχει απτά αποτελέσματα των επιπτώσεων που έχει το προτεινόμενο σύστημα παραγωγής. Παράλληλα, σύμφωνα με τον ίδιο, καταρτίζονται οικονομικά και ενεργειακά ισοζύγια και γίνεται ανάλυση του κύκλου ζωής. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε κοινή συνάντηση των παραγωγών με την ερευνητική ομάδα στο τέλος του προγράμματος.

Στη διάρκεια του προηγουμένου εξαμήνου έγιναν συναντήσεις των μελών της ερευνητική ομάδας με τους εκπροσώπους της εταιρείας και οριστικοποιήθηκαν οι πρακτικές που θα εφαρμοστούν και οι διαδικασίες παρακολούθησης. Επιπλέον, επισκέφτηκε το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Sacro Cuore της Piacenza, P. Meriggi, ο οποίος συμμετείχε στη σχεδίαση του δικτυακού τόπου Granoduro.net και έγινε διεξοδική συζήτηση για τη δυνατότητα προσαρμογής και μεταφοράς του στις ελληνικές συνθήκες. Επίσης, έχει αναπτύξει συνεργασία με τοπική γεωπονική εταιρία που θα αναλάβει να βοηθήσει τους Έλληνες αγρότες να εισάγουν τα δεδομένα στο πρόγραμμα και να διαβάσει τις οδηγίες ενώ θα γίνει προσπάθεια μετάφρασης όλου του προγράμματος στα ελληνικά. Τη καλλιεργητική περίοδο 2012-13, το πρόγραμμα, αναφέρει ο κ. Γέμτος, ξεκίνησε πιλοτικά με τέσσερις παραγωγούς από την περιοχή της Μαγνησίας και της Λάρισας. Τα πρώτα αποτελέσματα ήταν ενθαρρυντικά. Για φέτος, στο πρόγραμμα συμπεριλήφθηκαν 11 παραγωγοί από τη Μαγνησία, τη Λάρισα και τη Καρδίτσα. Κατ΄ αρχήν έγινε μια πρώτη ενημέρωση των αγροτών για το πρόγραμμα και τους στόχους του και μοιράστηκαν ορισμένα ερωτηματολόγια για την καταγραφή των στοιχείων των παραγωγών.

Στη συνέχεια και καθώς ξεκίνησαν οι εργασίες για την εγκατάσταση της νέας καλλιέργειας, προσωπικό του Εργαστηρίου Γεωργικής Μηχανολογίας παρείχε ιδιαίτερες οδηγίες σε κάθε παραγωγό για την προετοιμασία του εδάφους, τον κατάλληλο τρόπο σποράς, την ποσότητα σπόρου ανά στρέμμα, την επιλογή κατάλληλης ποικιλίας από ένα κατάλογο ποικιλιών με επιθυμητά τεχνολογικά χαρακτηριστικά, τη βασική λίπανση με βάση τη προηγούμενη καλλιέργεια και αναλύσεις εδάφους κ.λπ. Σε 4 από τους παραγωγούς έγινε δοκιμή και της ακαλλιέργειας, ενώ στους άλλους εφαρμόστηκε κυρίως μειωμένη κατεργασία. Το σύστημα της ακαλλιέργειας εφαρμόζει τη σπορά σε έδαφος, το οποίο δεν έχει υποστεί καμιά προετοιμασία. Τα συστήματα συμβατικής κατεργασίας που περιλαμβάνουν όργωμα, δηλαδή μια εργασία που αναστρέφει και θρυμματίζει περισσότερο ή λιγότερο το έδαφος, έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα.

Τα πλεονεκτήματα είναι κυρίως ο καλύτερος έλεγχος των εχθρών των φυτών (κυρίως ζιζανίων) και οι υψηλές αποδόσεις. Τα μειονεκτήματα είναι κυρίως οι μεγαλύτερες απαιτήσεις σε εργασία συγκεντρωμένες σε μικρό χρονικό διάστημα και η μεγάλη κατανάλωση ενέργειας (και τα δύο αυξάνουν το κόστος παραγωγής) ενώ έχουν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον όπως αύξηση της απώλειας εδάφους από διάβρωση, μείωση της οργανικής ουσίας τους εδάφους και μείωση της βιοποικιλότητας (πχ μείωση του πληθυσμού των σκουληκιών που είναι ένας δείκτης υγείας του εδάφους).

Οι αγρότες μας, επισημαίνει ο κ. Γέμτος, έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν συστήματα μειωμένης κατεργασίας (προετοιμασία με καλλιεργητές και αβαθή κατεργασία) αλλά όχι ακαλλιέργεια. Ένα πρόβλημα της ακαλλιέργειας είναι η απαίτηση για ειδικές σπαρτικές. "Η ευτυχής συγκυρία είναι ότι το Εργαστήριο απέκτησε δύο τέτοιες σπαρτικές (μια για σιτηρά και μια για σκαλιστικές καλλιέργειες) που θα δοκιμαστούν τα επόμενα χρόνια" προσθέτει. Η ακαλλιέργεια χρειάζεται ειδικές σπαρτικές μηχανές. Μια τέτοιου είδους μηχανή για σιτηρά (KUHN SD-LINER 3000) αποκτήθηκε πέρυσι μέσω ενός προγράμματος ΘΑΛΗΣ του Υ.ΠΑΙ.Θ από το Εργαστήριο Γεωργικής Μηχανολογίας του ΠανεπιτημίουΘεσσαλίας. Η σπαρτική μηχανή χρησιμοποιήθηκε από το προσωπικό του Εργαστηρίου για την σπορά των αγρών με διαφορετικές συνθήκες και προηγούμενες καλλιέργειες. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι ιδιαίτερες καιρικές συνθήκες που επικράτησαν κατά τη φετινή χρονιά (έντονη ανυδρία μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου) καθιστούν ιδιαίτερα ευνοϊκή την εφαρμογή της ακαλλιέργειας.

Τη στιγμή που η έλλειψη βροχοπτώσεων έκανε αδύνατη τη κατεργασία των αγρών και επομένως όλοι περίμεναν τις πρώτες βροχές για να προετοιμάσουν τα χωράφια. Η μηχανή της ακαλλιέργειας μπορούσε να σπείρει απ' ευθείας στο ξηρό- σκληρό έδαφος, να σκεπάσει το σπόρο και αυτός να φυτρώσει αμέσως με τις πρώτες βροχές δίνοντας ένα σημαντικό πλεονέκτημα πρώιμης σποράς και εξοικονόμησης χρόνου. Επιπλέον, το φύτρωμα μετά τη πρώτη βροχή ήταν ιδιαίτερα καλό. Η χρήση μεθόδων ακαλλιέργειας για την εγκατάσταση των φυτειών συμβάλλει ουσιαστικά στη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας καθώς χρειάζεται ένα μικρό ποσοστό της ενέργειας που καταναλώνεται για προετοιμασία του εδάφους με όργωμα συμβάλλοντας έτσι στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Στη συνέχεια του προγράμματος θα γίνει καταμέτρηση του πληθυσμού των φυτειών και παρακολούθηση των φαινολογικών σταδίων ανάπτυξης του σιταριού.

Αυτό θα επιτρέψει την ορθολογική εφαρμογή των επιφανειακών αζωτούχων λιπασμάτων. Παράλληλα, οι φυτείες θα παρακολουθούνται για τυχόν προσβολές από έντομα και ασθένειες. Τα αποτελέσματα των εφαρμογών αναμένεται να φανούν στη τελική παραγωγή, καταλήγει ο κ. Γέμτος.