Τελειωτικό ισπανικό χτύπημα στην ακαρπία των ελιών

Του ΝΙΚΟΥ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

(filippidis@paragogi.net)

Με εντυπωσιακά μειωμένο ή και χωρίς καθόλου εισόδημα είναι πιθανόν να μείνουν χιλιάδες οικογένειες ελαιοπαραγωγών, λόγω της ακαρπίας σε ποσοστό έως και 70% που πλήττει πολλές περιοχές της χώρας.

Ποτέ στο παρελθόν περιοχές της Κρήτης και της Πελοποννήσου δεν είχαν ζήσει αυτή την περίεργη εικόνα: λιόφυτα χωρίς ελαιόκαρπο, νοικοκυριά χωρίς ελαιόλαδο και συναλλαγές μεταξύ ελαιοπαραγωγών –από αυτούς που δεν έχουν λάδι ούτε για τη σαλάτα τους και αναγκάζονται να αγοράσουν από άλλο παραγωγό, που το κράτησε απούλητο από πέρυσι στις αποθήκες του σπιτιού του.

Η πρωτοφανής μείωση της παραγωγής, η μεγαλύτερη της τελευταίας 20ετίας, συνοδεύεται –όλως παραδόξως– από ενδείξεις για σημαντική μείωση των τιμών. Οι έμποροι, που μέχρι σήμερα απέφευγαν να αγοράσουν ακόμα και το ελάχιστο περυσινό ελαιόλαδο που είχε μείνει στα χέρια λίγων μεγαλοπαραγωγών, πρόσφεραν στις πρώτες δημοπρασίες τιμές στα επίπεδα των 2,65 ευρώ το κιλό, 30 λεπτά χαμηλότερα από τις αντίστοιχε περυσινές.

Η εξήγηση που δίνουν κύκλοι της αγοράς είναι ότι οι ιδιώτες περιμένουν να δουν τις εξελίξεις στην Ισπανία, ανησυχώντας ότι μπορεί να πληρώσουν σήμερα κρητικό ελαιόλαδο σε τιμές μεγαλύτερες από αυτές που θα σηματοδοτήσει η μεγάλη παραγωγή του ισπανικού προϊόντος.

Η παραγωγή της Ισπανίας θα είναι φέτος αυξημένη, της τάξης των 1,4 εκατ. τόνων σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις των υπηρεσιών της Ισπανίας, γεγονός που αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές σε όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες.

Η πρώτη δημοπρασία

Στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Αγίων Αποστόλων, στο Νομό Λακωνίας, όπου γίνεται η πρώτη δημοπρασία της χρονιάς, η καλύτερη τιμή που προσφέρθηκε για φρέσκο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο -την περασμένη εβδομάδα- ήταν 2,65 ευρώ το κιλό. Και σ’ αυτή την τιμή οι υπεύθυνοι του Συνεταιρισμού δεν το έδωσαν, καθώς περίμεναν τουλάχιστον 15-20 λεπτά παραπάνω. Πέρυσι, η τιμή στην πρώτη δημοπρασία στους Αγίους Αποστόλους, ήταν 2,85 με 2,90 ευρώ.
Στη Μεσσηνία η τιμή του μαυρολίσιου ελαιολάδου, η παραγωγή του οποίου τελειώνει, κυμαίνεται από 2,40 έως 2,50 ευρώ το κιλό. Στην περιοχή του Κορυφασίου, η τιμή «άντεξε» στα 2,50.

Στην Κρήτη

Παραγωγοί, ελαιοτριβείς, αλλά και έμποροι στην Κρήτη βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση και προβληματίζονται σοβαρά για το πώς θα αντιμετωπίσουν τη φετινή χρονιά. Σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης, ο μέσος όρος παραγωγής ελαιολάδου της τελευταίας 8ετίας ήταν 100.000 τόνοι περίπου και η μικρότερη παραγωγή ήταν 75.000 τόνοι. Ωστόσο η φετινή παραγωγή αναμένεται να πέσει στους 35.000 τόνους, σημειώνοντας ιστορικό χαμηλό για την τελευταία 20ετία.

Παράλληλα, οι έμποροι αναμένοντας να δουν πού θα «κάτσει» η αγορά, αποφεύγουν να αγοράσουν ακόμα και το ελάχιστο περυσινό ελαιόλαδο που έχει μείνει στα χέρια λίγων μεγαλοπαραγωγών. Οι τιμές θεωρητικά κινούνται σε μεγάλο εύρος, από 2,50 έως 3 ευρώ το κιλό, ενώ ο μεγάλος τους φόβος είναι ότι θα γνωρίσουν μεγάλη άνθηση οι εισαγωγές ελαιολάδου, ώστε να πιεστούν περαιτέρω οι τιμές.

Την ίδια ώρα καταγράφεται η αδυναμία των Συνεταιρισμών να παρέμβουν αποτελεσματικά. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΑΣ) Πεζών αγοράζει στα 2,50 ευρώ το κιλό το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο της περυσινής χρονιάς, ενώ η ΕΑΣ Ηρακλείου δηλώνει ότι δε θα αγοράσει λάδι κάτω από τα 2,50 με 2,60 ευρώ το κιλό.

Χωρίς αποζημίωση

Καμία πρόβλεψη για την αποζημίωση των παραγωγών ελαιολάδου δεν υπάρχει στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, καθώς κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται ούτε από τους εθνικούς ούτε από τους κοινοτικούς κανονισμούς. Στην πρώτη συνεδρίαση, μεσοβδόμαδα, της Επιστημονικής Ομάδας Εργασίας που συνεστήθη για το θέμα, υπό τον υπουργό Αθανάσιο Τσαυτάρη, με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών, ερευνητών, γεωπόνων και υπηρεσιακών υπαλλήλων του ΕΛΓΑ, αποφασίστηκε η εκπόνηση μελετών για ζημιογόνα αίτια, όπως η ακαρπία, που προκαλούν καταστροφές στην παραγωγή των αγροτών λόγω της κλιματικής αλλαγής. Με λίγα λόγια, παραπέμφθηκε στο μέλλον η επίλυση του θέματος.

Κατά την τοποθέτησή του ο υπουργός επεσήμανε ότι «με βάση τις προτάσεις της επιτροπής θα εκπονηθούν από τον ΕΛΓΑ σχετικές αναλογιστικές μελέτες για το ποιες νέας φύσης ζημιές, είτε από φυσικές είτε από βιολογικές αιτίες λόγω των κλιματικών αλλαγών (π.χ. νέοι μύκητες, έντομα κ.λπ.), θα μπορούν να ασφαλίζονται και να αποζημιώνονται από τον ΕΛΓΑ. Ο ΕΛΓΑ θα πρέπει να προετοιμαστεί γι’ αυτές τις αλλαγές και να δράσει ανάλογα. Η ομάδα αυτή θα βοηθήσει τον Οργανισμό προς αυτήν την κατεύθυνση, ώστε με τα συμπεράσματά της να κάνει όσο το δυνατόν καλύτερα το έργο του. Οι πόροι δεν είναι άπειροι, συνεπώς κοιτάζουμε μια λύση εφικτή και βιώσιμη που θα τους βοηθήσει όλους σχετικά με τις αποζημιώσεις, ένεκα των ζημιών από τις κλιματικές αλλαγές. Στόχος της όλης προσπάθειας είναι η καλύτερη αξιοποίηση των πορισμάτων που θα προκύψουν, αξιοποιώντας, παράλληλα, και τις προβλέψεις της νέας ΚΑΠ, ώστε να στηριχθεί όχι μόνο το εισόδημα του παραγωγού από ζημιές, ένεκα των συνηθισμένων φυσικών αιτίων, αλλά και με βάση τους νέους κινδύνους που συναντάμε από την κλιματική αλλαγή και από άλλους εξωγενείς παράγοντες (απρόβλεπτες ή δραματικές αλλαγές στην αγορά των προϊόντων)».

Το «αγκάθι» της ασφάλισης

Πονοκέφαλο έχει προκαλέσει στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές και το νέο θεσμικό πλαίσιο του υπουργείου Εργασίας για την πάταξη της «μαύρης» εργασίας, το οποίο απειλεί να αφήσει αμάζευτες τις ελιές από χιλιάδες στρέμματα παραγωγής.

Ο νέος νόμος προβλέπει πρόστιμο 10.550 ευρώ για κάθε ανασφάλιστο εργάτη, ενώ οι έλεγχοι έχουν ενταθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα, αφού από την πάταξη της εισφοροδιαφυγής θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό η λήψη πρόσθετων κυβερνητικών μέτρων. Το πρόβλημα είναι ότι στην ελαιοσυγκομιδή δεν υπάρχουν πολλοί νόμιμοι εργάτες, με αποτέλεσμα οι ιδιοκτήτες γης να έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου, ώστε να προλάβουν τους λίγους νόμιμους εργάτες (κυρίως αλλοδαπούς), τους οποίους θα ασφαλίσουν με εργόσημο.

Ενδεικτική της ανησυχίας που έχει προκληθεί είναι η ενημερωτική εκδήλωση που διοργάνωσε την περασμένη εβδομάδα ο Αγροτικός Σύλλογος Φιλιατρών, σε συνεργασία με το Δήμο Τριφυλίας και το Α.Τ. Φιλιατρών, για το θέμα της απασχόλησης εργατών γης με εργόσημο.

Ασθένεια απειλεί τα ελαιόδεντρα

Η μόλυνση χιλιάδων ελαιόδεντρων στην περιφέρεια της Απουλία, στην Ιταλία, από επικίνδυνο βακτήριο που ξεραίνει τα δέντρα, προκαλεί σοβαρή ανησυχία για το μέλλον της ελαιοκαλλιέργειας στην Ευρώπη. Οι επιστήμονες συνιστούν να ξεριζώνονται και να καταστρέφονται τα άρρωστα δέντρα, λόγω της «εξαιρετικά ταχείας εξάπλωσης| του βακτηρίου Xylella fastidiosa (Xf). Μέχρι σήμερα ήταν γνωστό ότι το εν λόγω βακτήριο δρούσε προκαλώντας μεγάλες ζημιές σε καλλιέργειες στην Αμερική, ενώ είναι χαρακτηρισμένο ως βακτήριο που οδηγεί σε επιβολή καραντίνας.

Σύμφωνα με τον Ιταλό ευρωβουλευτή Ραφαέλε Μπαλντασάρε, της Ομάδας του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ζητήθηκε ήδη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επείγουσα βοήθεια για να αντιμετωπιστεί αυτό που περιέγραψε ως «ιδιαίτερα επικίνδυνο παράγοντα που δεν είχε ποτέ εντοπιστεί στην Ευρώπη, αλλά ο οποίος στην Αμερική και την Ασία έχει προσβάλει διάφορα είδη φυτών, όπως αμπέλια και εσπεριδοειδή, με συνέπεια σημαντικές απώλειες για τον γεωργικό τομέα και την οικονομία».

Ο κ. Μπαλντασάρε επισημαίνει ότι τους τελευταίους μήνες η «πολύ σοβαρή, μεταδοτική και θανατηφόρα ασθένεια των φυτών» εξαπλώθηκε σε ελαιόδεντρα στην Απουλία και συγκεκριμένα στην επαρχία του Λέτσε.

«Η επιδημία, η οποία ξεραίνει τα δέντρα, έχει εξαπλωθεί σε μια έκταση περίπου 8.000 στρεμμάτων, προσβάλλοντας δεκάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα. Μετά από έρευνες και δοκιμές που πραγματοποιούνται απ’ όλες τις υπηρεσίες και τα αρμόδια όργανα, προέκυψε με αδιάσειστα στοιχεία ότι η μόλυνση προέρχεται από ένα βακτήριο που ονομάζεται Xylella fastidiosa» είπε ο Ιταλός ευρωβουλευτής και συνέχισε: «Η τεράστια έκταση των πιο πάνω περιοχών και ο αριθμός των επηρεαζόμενων δέντρων, για να μην αναφέρουμε την εξαιρετικά ταχεία εξάπλωση του βακτηρίου, προκαλεί έντονη ανησυχία όχι μόνο για τη ζημιά που έχει ήδη γίνει, αλλά γι’ αυτό που θα μπορούσε να προκληθεί από την περαιτέρω εξάπλωση της κρίσης, η οποία θα μπορούσε να επηρεάσει το υπόλοιπο της ελαιοκαλλιέργειας, καθώς και άλλων καλλιεργειών στην Πούλια, την Ιταλία και την Ευρώπη».

Σύμφωνα με τον Ευρωμεσογειακό Οργανισμό προστασίας των φυτών, η πρώτη φορά που έλαβε γνώση της πιθανής παρουσίας του Xf στα ελαιόδεντρα στη Nότια Ιταλία ήταν στα μέσα Οκτωβρίου, όταν ένα μέλος της το κοινοποίησε στη σελίδα του στο Facebook.

Σε μια έκθεση υπό τον τίτλο «Πρώτη εμφάνιση της Xylella fastidiosa στην Ιταλία», ο πιο πάνω Οργανισμός αναφέρει ότι περίπου την ίδια χρονική στιγμή ο Ιταλικός Εθνικός Οργανισμός Προστασίας Φυτών (NPPO) είχε στείλει πληροφορίες ότι παρατηρείται εμπλοκή της Xf στη παρατηρούμενη νόσο, σημειώνοντας ότι «εκτεταμένη ξήρανση των φύλλων και μαρασμός της ελιάς εξαπλώνεται ραγδαία στην περιοχή του Σαλέντο (περιφέρεια Πούλια)».

Ενώ οι αρχικές δοκιμές για Xf ήταν θετικές, «η NPPO τονίζει ότι αναμένεται ακόμα η οριστική ταυτοποίηση του βακτηρίου μέσω απομόνωσής του σε καθαρή εργαστηριακή καλλιέργεια, προκειμένου να γίνουν δοκιμές παθογένειας», σημειώνει η έκθεση του Ευρωμεσογειακού Οργανισμού προστασίας των φυτών.